Նամակ Կաղանդ Պապային. Մուշեղ Իշխան

Կաղանդ պապա,

Իմ այս նամակս առաջին
Քեզ կը գրեմ ես ահա
Եւ կարօտով կը յանձնեմ քու սուրբ աջին:
Ուր ալ ըլլաս,
Պիտի անշուշտ զայն կարդաս
Եւ անհամբեր պիտի բռնես դուն կրկին
Մեր տան ծանօթ հին ուղին:
Քեզ չեմ մոռցած,
Ինչպէ~ս կրնամ մոռնալ քեզ.
Ամէն գիշեր,երբ քնանամ, դուն յանկարծ
Մօտս կուգաս եւ կը սարքես մեծ հանդէս,
Իսկ ցերեկներն ալ թէեւ
Կը հեռանաս մեր քովէն,
Կ'ըլլաս երազ, կ'ըլլաս երկինք ու արեւ,
Բայց սրտաթունդ միշտ կը լսեմ ես նորէն
Քու ոտնաձայնդ հեռուէն...
Պէտք է դուն ալ մեծ կարօտով զիս յիշես.
Քանի՞ մանչուկ ինծի պէս
Կրնաս գտնել դուն այսօր
Քու փայփայած մանուկներուդ մէջ բոլոր...
Մի հաւատար իմ մասին
Թռչուններու բերած այդ սուտ լուրերուն,
Ես տիպարն եմ ամէնուն,
Հեզն ու բարին
Եւ ամենէն արժանին՝
Հրաշազան նուէրներուդ գոյնզգոյն...
Յանուն փառքիդ անսահման
Եւ փառաշուք մօրուքիդ՝
Որքան ուզեն՝ լաւ խոստումներ կուտամ միշտ
Ծնողներուս սիրական.
Լացող տղան
Ես չեմ , պապիկ ,այլ անպիտան սատանան,
Որ կը վանեմ մէջէս դուրս
Եւ կը դառնամ համակ ժպիտ, համակ լոյս:
Մայրս կ'ըսէ որ այս տարի
Քիչ մը հոգի եւ քիչ մը խելք ու շնորհ
Բերես ինծի,
Բայց չլսես դուն անոր.
Խելք ու շնորհ՝
Այնքա~ն ունիմ որ կը բաշխեմ ես ձրի...
Կողովիդ մէջ խորհրդաւոր
Լեցուր շուտով ինձ համար
Շաքար ու միրգ ու խաղալիք անհամար:
Կաղանդ պապա,
Որքան կրնաս շուտ եկուր,
Ալ չեմ վախնար, ես կը սիրեմ քեզ հիմա.
Դուն մի նայիր իմ բառերուս կցկտուր,
Դէմքիս գոյնին ու քայլերուս դողահար:
Ձեռքդ վստահ մօտեցուր
Իմ բոցավառ շրթներուն,
Որքան ատեն զայն երկարես լեփ լեցուն՝
Կը համբուրեմ անպատճառ,
Նոյնիսկ կ'երգեմ քեզ համար
Ու չեմ դպիր քու մօրուքիդ թելերուն...
Երբ մեզի գաս եւ Կաղանդի բերես տօն,
Չըլլայ մոռնաս դուն նաեւ
Մեր դրացի Տիգօն, Մարօն եւ Կարօն,
Որոնք ունին շատ բարեւ
Եւ որոնց հետ ծեծ ու կռուի բարեկամ՝
Ես միասին կը խաղամ:
Հայրս կ'ըսէ՝ Մասիսն է լոկ մեծ ընծան,
Որ դուն օր մը կրնաս բերել հայ տղոց,
Որուն մէջ կայ ամէն բան-
Աստղ ու լուսին ոսկեզօծ,
Կրակ ու բոց,
Հսկայ շուներ պահապան,
Շղթայակապ հին քաջեր
Եւ հրեղէն նժոյգներ...
Կաղանդ պապիկ, ես այդ Մասիսը կ'ուզեմ,
Դիր անիւներ ոտքին տակ
Ու համարձակ քշէ մեր տունը շիտակ,
Բեր ինձ նուէրն այդ վսեմ:
Օ մի վախնար, չեմ կոտրեր,
Զայն կը պահեմ սրտիս դէմ՝
Իբրեւ բարի հրեշտակ
Եւ գահակալ իբրեւ հզօր բռնատէր:
Կ'ըսեն որ դուն ամէն տարի Մասիսէն
Կուգաս արդէն.
Մազերդ ամբողջ բամպակ ու ձիւն են դարձեր՝
Իր ձիւներուն մէջ անհուն:
Ափսոս որ շատ ես դուն ծեր,
Բեռներու տակ, կորաքամակ, դողդոջուն.
Ափսոս որ չես կրնար դուն
Քալել արագ գայլիկներու նման վէս
Եւ կ'ուշանաս միշտ այդպէս:
Ինչո՞ւ սակայն ոտքով կ'երթաս տունէ տուն
Ու չես առներ ի վերջոյ
Կամ օդանաւ, կամ օթօ:
Աստուած պապա, Կաղանդ պապա, Տէր պապա,
Մերթ բացակայ, մերթ ներկայ,
Մեր քովն էք դուք եւ ամպերուն մէջ անհետ.
Ես դեռ յաճախ կը շփոթեմ իրար հետ
Ձեր կերպարանքը հսկայ.
Բայց մէջերնին դուն լաւագոյնն ես կարծեմ,
Առատաձեռն ու բարին,
Ահա ինչու իմ այս նամակս առաջին
Սիրով քեզի կը ղրկեմ...

Ավելին »

Տարածել »

Ծատուն տղան / Ակսել Բակունց

Նա հայր ուներ, իսկ հայրը՝ ոչխարներ: Եվ երբ հայրը մեռավ, գերեզմանի փոսը ծածկելիս իր մտքում նա հոր թողած ոչխարների համրանքն էր անում:

Ավելին »

Տարածել »

Խրախճանք Ծննդյան տոներին. Բևարդալյան եղելություն

Ձեր ուշադրությանն ենք ներկայացնում նորվեգացի արձակագիր Քնյութ Համսունի պատմվածքը:

Ավելին »

Տարածել »

Ստամբուլում թուրքերենով լույս է տեսել «Ժամանակակից հայ գրականություն» գիրքը

Թուրքիայի «Արաս» հրատարակչությունը հիմնադրման 20 ամյակը  նշել է Գևորգ Բարդաքչյանի ժամանակակից հայկական գրականությունը ստեղծագործության թուրքերեն տարբերակի հրատարակությամբ: 

«Ժամանակաից հայ գրականություն» գրքում ներկայացված է 1500 տարի և ավելի գրավոր պատմություն ունեցող հայ գրականության վերջին 500 տարիները: Հայ գրականության պատմության 16-րդ դարից մինչև 1990-ական թվականները ներառող աշխատության մեջ ներկայացված է հայ գրականության զարգացման ուղին, սոցիալական, մշակութայի, կրոնական և քաղաքական զարգացումները:

Ավելին »

Տարածել »

Թուրքիայում հայկական դպրոցներում քննությունները մայրենի լեզվով հանձնելու պահանջը մերժվել է

Թուրքիայում ազգային փոքրամասնություններին պատկանող դպրոցների ներկայացուցիչները, հանդիպելով Ազգային կրթության նախարարության ներկայացուցիչների հետ, ներկայացրել իրենց անհանգստացնող հարցերը:

Ավելին »

Տարածել »

Գոյության պռնկին. Էմիլ Սիորան

էմիլ Սիորանը փիլիսոփա է, որին հարկավոր է «չշփոթել» գրողի հետ: Սա՝ մեկ: Նույ նիսկ այն դեպ քերում, երբ Սիորանն իբր անընդունելի է, բնավ անսպասելի չէ. գուցե՝ հիմա առավել, քան երբ գրում էր՝ անցյալ դարում: Սա՝ երկու: Եվ վերջինը. գրող է, կգրի, ընթերցողի ուզածը ո՞րն է:
Բացատրություններին, որոնց կարիքը (սովոր ենք) միշտ կա, պիտի փոխարինեն (սովո րենք) «Խոստովանությունք եւ նզովք» գրքից ստորեւ թարգմանաբար ներկայացվող«բնագրերը»:
Ավագ ԵՓՐԵՄՅԱՆ

Անվիճարկելի մի հաճույք կա այն գիտակցումի մեջ, որ մեր բոլոր արարքներն իրականում ոչնչով հիմնավորված չեն. միասնական է ամենը եւ նույն բանն է՝ գործել արարքը, թե չգործել: Եվ, այդուհանդերձ, մեր ամենօրյա գործերում մենք գործարքի մեջ ենք Ամայության հետ, այսինքն՝ ժամանակ առ ժամանակ, իսկ երբեմն էլ՝ միաժամանակ, այս աշխարհը մերթ իրական, մերթ անիրական ենք կարծում: Մենք խառնում ենք այստեղ բարձր ճշմարտությունները եւ ցածր ճշմարտությունները, եւ, համոթ մտածողի, արդեն իսկ այդ շիլափլավը կյանքի շահումն է:

Էմիլ ՍԻՈՐԱՆ

Ես այնքան լեցուն եմ մենությամբ, որ յուրաքանչյուր հանդիպում ինձ համար Գողգոթա է։

Նիրվանան համեմատվում էր հայելու հետ, որը դադարել էր որեւէ բան արտացոլելուց։ Այսինքն՝ մի հայելու, որը հավերժ մաքուր է, հավերժ անօգուտ։

Այն բանից հետո, երբ Քրիստոսը Սատանային անվանեց «Այս աշխարհի իշխանը», սուրբ Պողոսը, ցանկանալով գերազանցել, ուղիղ նշանին դիպավ՝ անվանելով նրան «այս աշխարհի աստվածը»։ Ինչպե՞ս մենք կարող ենք վիրավորվածներ ձեւանալ, երբ այդպիսի հեղինակություններ բացեիբաց տալիս են նրա անունը, ով կառավարում է մեզ։

Դարաշրջաններից յուրաքանչյուրում մարդիկ կարծում են, եւ արդարարացի են լիովին, որ հենց իրենց աչքերի առջեւ են չքանում Երկրային Դրախտի վերջին հետքերը։

Դարձյալ Քրիստոսի մասին։ Ինչպես ասված է գնոստիկական պատումներից մեկում, իբր նա, ճակատագրի հանդեպ ատելությամբ մղված, բարձրացավ երկինք եւ խախտեց ոլորտների դասավորությունը, որ մարդիկ այլեւս չդիմեն աստղերին։

Եվ հիմա, այդ շիլաշփոթում, ի՞նչ է պատահել իմ թշվառ աստղին։

Կանտն ապրեց մինչեւ խոր ծերություն եւ միայն այդժամ, նկատելով գոյության ստվերոտ կողմերը, հայտարարեց, որ «սնանկ է ուզածդ ռացիոնալ թեոդիցեա»։

… Այլք, որ ավելի հաջողակ էին, դա հասկացան դեռեւս փիլիսոփայել սկսելուց առաջ։

Ես գոյություն ունեմ ունեմ իմ բոլոր զգացմունքներից առանձին։ Ես չեմ կարողանում հասկանալ, թե ինչպես է դա պատահում։ Ես նույնիսկ չեմ կարողանում հասկանալ, թե ով է այդ զգացմունքներին ենթարկվողը։ Սակայն ո՞վ է այդ եսը՝ երեք նախադասություններից յուրաքանչյուրի սկզբում դրված։

«Ես վախկոտ եմ, երջանկության տանջանքներն ինձ համար անտանելի են»։

Մարդու էության մեջ խոր թափանցելու, նրան իսկապես ճանաչելու համար բավական է, որ ես տեսնեմ, թե ինչպես է նա արձագանքում Քիթսի այս խոստովանությա նը։ Եթե նա անմիջապես չի հասկանում, շարունակելն անիմաստ է։

Քանի որ մարդը հիվանդոտ կենդանի է, նրա յուրաքանչյուր արտահայտություն կամ արարք հավասարազոր է ախտանշանի։

«Ինձ զարմացնում է, որ նրա նման հրաշալի մարդը կարող էր մահանալ», -գրեցի ես մի փիլիսոփայի այրուն։ Միայն նամակն ուղարկելուց հետո հասկացա, թե որքան անհեթեթ է այն։ Ուղարկելով երկրորդը՝ ես ինձ հերթական հիմարությունը դուրս տալու ռիսկին էի ենթարկելու։ Այնտեղ, ուր գործն առնչվում է ցավակցություններին, կաղապարի շրջանակներից դուրս եկող ամեն բան սահմանակցում է անպատշաճության կամ աննորմալության հետ։

Կանդինսկին պնդում է, որ դեղինը կյանքի գույնն է։

… Հիմա հասկանալի է, թե ինչու է այդ գույնն այդքան անհրապույր։

Հները չէին վստահում հաջողությանը ոչ միայն այն պատճառով, որ վախենում էին աստվածների խանդից, այլեւ՝ զգուշանում էին այն ներքին անհավասարակշռությունից, որով սովորաբար ուղեկցվում է յուրաքանչյուր հաջողություն: Այդ վտանգը հասկացողը որքա՛ն բարձր պիտի լինի մեզնից:

Բոլո՛ր այդ երեխաները, որոնց ես չցանկացա ունենալ, - եթե միայն իմանային նրանք, թե ի՛նչ երջանկությամբ են ինձ պարտական:

Մարդն ապրում է ոչ թե երկրում, այլ լեզվի ներսում: Հայրենիքը - լեզուն է եւ ոչինչ ավելի:

Ես չարաշահում եմ «Աստված» բառը, ես հաճախ եմ գործածում այն, չափազանց հաճախ: Ես օգտվում եմ նրանից ամեն անգամ, երբ մոտենում եմ ինչ-որ սահմանի, եւ ինձ անհրաժեշտ է նրանից անդին գտնվողը նշանակող մի բառ: «Աստվածն» ինձ ավելի է դուր գալիս, քան «Անըմբռնելին»:

Նա, ով ինքն իրենից «ավել է ապրում», կործանում է իր… կենսագրությունը: Վերջին հաշվով, միայն ավերակված ճակատագրերը կարելի է հաջողված համարել:

Գերմանացիք չեն նկատում, որ Պասկալին ու Հայդեգերին մի կույտի մեջ լցնելը ծիծաղելի է: Նրանց միջեւ առկա է մոտավորապես նույն տարբերությունը, ինչ Schicksal-ի եւ Beruf-ի՝ ճակատագրի ումասնագիտության միջեւ:

Անսպասելի լռությունը զրույցի միջում հանկարծ հիշեցնում է մեզ գլխավորի մասին. ցուցանում է, թե ինչ գին ենք մենք ստիպված վճարել բառի հայտնաբերման դիմաց։

Մարդկանց հետ այլեւս ոչ մի ընդհանուր բան չունենալ, բացի նրանից, որ…մարդ եմ։

Որքան պիտի ստորանա զգացմունքը, որպեսզի վերածվի գաղափարի։

Անքնությունը եւ անցումը մեկ ուրիշ լեզվի։ Երկու փորձություն. մեկը քեզնից կախված չէ, մյուսը գիտակցված է։ Դու մեն-մենակ ես գիշերվա եւ բառերի հետ։

«Մարդկության վերջը վրա կհասնի այն ժամանակ, երբ բոլորը կդառնան այնպիսին, ինչպիսին ես եմ», - ասացի ես մի անգամ, ինչ-որ պոռթկման պահին, որին գնահատական տալն ինձ չի վերապահված։

Դուրս եմ գալիս տնից ու նույն պահին էլ բացականչում. «Որքա՛ն կատարելություն Դժոխքի այս ծաղրանմանության մեջ»։

Երաժշտությունից դուրս ամեն ինչ սուտ է - ե՛ւ մենությունը, ե՛ւ էքստազը։ Երաժշտությունը հենց լավագույն համադրումն է մեկի եւ մյուսի։

Միակ բանը, որն ինձ մինչեւ հիմա կապում է իրերին, ինչ-որ ծարավ է, ժառանգած նախնիներից, որոնց հետաքրքրասիրությունը կյանքի հանդեպ նրանց իսկ կողմից հասցված էր անամոթության։

Կարելի է հպարտանալ արածով, սակայն առավել եւս հարկավոր է հպարտանալ չարածով։ Այդ հպարտությունը պետք է դեռեւս ձեռք բերել։

Մերժումը միակ ձեւն է արարքի, որը ստորացուցիչ չէ։

Մտքի պայծառությունը… անվերջանալի տանջանք է, անասելի սխրանք։

Ինչքան ամուր ես ատում մարդկանց, այնքան ավելի ես պատրաստ մենության մեջ Աստծո հետ երկխոսելուն։

Քանի դեռ կմնա թեկուզ մեկ գործող աստված, մարդկության նպատակը հասանելի չի լինի։

Ես, ի վերջո, իզուր ժամանակ չեմ վատնել, ես նույնպես, ինչպես բոլորը, դեսուդեն եմ ընկել այս անհեթեթ աշխարհում։

Աղբյուրը՝ Գոյության պռնկին

Ավելին »

Տարածել »

Հավատարմության համախտանիշ

Աննա Գսպոյան, Ավագ դպրոց-վարժարանի 11-րդ դասարան:

Ավելին »

Տարածել »