Կաթիլը

                                                                                                                  Դինո Բուցատի

Ջրի մի կաթիլ է բարձրանում աստիճաններով: Լսու՞մ ես: Մեկնված մահճալկալի վրա, մթության մեջ, hետևում եմ նրա հանելուկային ընթացքին:
Ինչպե՞ս է անում: Թռչկոտո՞ւմ է: Տի՛կ, տի՛կ,- լսվում է մերթ ընդ մերթ: Հետո կաթիլը կանգ է առնում և գուցե ողջ մնացյալ գիշերն էլ ձայն չի հանում:
Եվ սակայն, շարունակում է բարձրանալ: Աստիճան առ աստիճան, գնում է վեր, ի տարբերություն մյուս կաթիլների, որոնք իջնում եմ ուղիղ ընթացքով` ենթարկվելով ձգողականության ուժին, ու վերջում բոլորին հայտնի մի փոքր չլմփոց են արձակում:
Իսկ սա` ոչ. հետզհետե վեր է ելնում հսկա շենքի E մուտքի ասիճանավանդակներով:
Այդ կաթիլը մենք չէ, որ նկատեցինք` նրբազգաց ու

տպավորվող մեծահասակներս, այլ առաջին հարկի մի սպասուհի-աղջնակ, տգեղ, պստիկ, անտեղյակ մի արարած: Նա դա նկատեց մի իրիկուն, ուշ ժամի, երբ բոլորն արդեն գնացել էին քնելու: Քիչ անց, այլևս չդիմացավ, իջավ մահճակալից ու վազեց արթնացնելու տիրուհուն:
-Տիրուհի՛ , -շշնջաց, -տիրուհի՛:
-Ի՞նչ կա, -հարցրեց տիրուհին` արթնանալով:
-Տիրուհի, մի կաթիլ, մի կաթիլ է բարձրանում աստիճաններով.
-Ի՞՜նչ, -հարցրեց կինը` սահմռկելով:
-Մի կաթիլ է բարձրանում է աստիճաններով, -կրկնեց սպասուհին, ու քիչ էր մնում լաց լիներ:
-Ա՛յ քեզ բան ,-վրդովվեց տիրուհին, -խելքդ թռցրե՞լ ես, ինչ է: Խմա՛ծ ես, ահա՛ թե ինչ, անամո՛թ: Ես էլ ասում եմ ինչո՞ւ է առավոտները գինին պակասում շշի մեջ: Կեղտոտ խո՛զ, եթե կարծում ես…
Բայց աղջնակն արդեն փախել էր, արդեն պատսպարվել էր մահճակալի ծածկոցների տակ:
“Ով գիտե, ինչ է գլուխը մտցրել տխմարը”, -մտածում էր տիրուհին, որի քունն արդեն փախել էր: Եվ ակամայից ականջ դնելով գիշերվան, որը տիրել էր աշխարհին, ինքն էլ ականջ դրեց հետաքրքրաշարժ ձայնին: Ճիշտ որ, մի կաթիլ բարձրանում էր աստիճաններով:
Կարգ ու կանոնի ջատագով լինելով` մի պահ տիկինը մտածեց դուրս գալ տեսնելու: Բայց ի՞նչ պիտի կարողանար տեսնել խավար լամպերի ողորմելի լույսի տակ, որն ընկնում էր բազրիքներին: Ինչպե՞ս հայտնաբերել ինչ-որ կաթիլ գիշերվա կեսին, այս ցրտին, մութ աստիճանների վրա:
Հաջորդ օրերին, ընտանիք առ ընտանիք, լուրը հետզհետե տարածվեց, ու հիմա բոլորն այդ շենքի մեջ գիտեն, եթե անգամ նախընտրում են այդ մասին չխոսել, ասես մի անհեթեթ բանի մասին, որից գուցե պետք է ամաչել: Հիմա, շատ ականջներ են լարված են մնում մթության մեջ, երբ գիշերն է վրա հասնում` ճնշելու մարդկային ցեղը: Ոմանք մտածում են մի բանի մասին, ուրիշները` մեկ այլ:
Որոշ գիշերներ կաթիլը լռում է: Մինչդեռ ուրիշ անգամներ, ժամեր շարունակ միայն շարժվում է վե՜ր, վե՜ր, ասես այլևս չպիտի կանգ առնի: Բաբախում են սրտերը, երբ այդ կաթիլը, թվում է, կանգ է առնում դռան շեմին:”Ի՜նչ լավ է, որ կանգ չառավ այստեղ: Ահա՛, հեռանում է, տի՛կ, տի՛կ, ուղղվելով դեպ վերևի հարկը”:
Հաստատ գիտեմ, որ երկրորդ հարկի բնակիչները կարծում են, թե այսուհետև իրենք ապահով են: Կաթիլը, -ինչպես իրենք են մտածում են, -արդեն անցել է իրենց դռան առջևից, ու այլևս իրենց չպիտի խանգարի. այլք, օրինակ ես, որ վեցերորդ հարկում եմ բնակվում, անհանգստանալու պատճառներ ունեն, իսկ ա՛յ իրենք` այլևս ոչ: Բայց ո՞վ է նրաց ասում, որ մոտակա գիշերներին կաթիլը կվերսկսի իր ընթացքը այն կետից, որտեղ կանգ էր առել վերջին անգամ, կամ, ավելի շուտ, նորից չի սկսի սկզբից, առաջին աստիճաններից, որոնք մշտապես թաց են ու սևացած ` այդտեղ նետված անմաքրությունների պատճառով:
Ո՛չ, նրանք ևս չեն կարող իրենց ապահովության մեջ համարել:
Առավոտյան, տնից դուրս գալով,` ուշադրությամբ նայում են աստիճաններին, թե արդյոք չի՞ մնացել որևէ հետք: Ասենք, առավոտները ո՞վ է այդ պատմությունն այլևս լուրջ ընդունում: Ո՛չ մի բան, ինչպես և կանխատեսելի էր, ո՛չ անգամ մի փոքր հետք: Առավոտվա արևի լույսով մարդս ուժեղանում է, դառնում առյուծ, եթե անգամ մի քանի ժամ առաջ ահ ու սարսափի մեջ էր գտնվում:
Ո՜հ, նրանք` երկրորդ հարկի բնակիչները, մի՞թե իրավացի են: Ի դեպ, մենք, որ սկզբում ոչինչ չէինք լսում ու մեզ համարում էինք զերծ վտանգից, անգամ մենք ենք լսում ինչ-որ բան: Ճիշտ է, կաթիլը դեռևս հեռու է: Մեզ հասնում է միայն մի թեթև կտկտոց, թույլ մի արձագանք` պատերից այն կողմ: Եվ սակայն, դա նշան է, որ այն բարձրանում է և ավելի ու ավելի է մոտենում: Անգամ աստիճանավանդակներից հեռու ներքին սենյակներում քնելն է անօգուտ:
Ավելի լավ է լսել այդ աղմուկը, քան թե գիշերներ անցկացնել կասկածելով` այստե՞ղ է այն, թե՞ ոչ: Նա, ով կենում է այդ հեռու սենյակներում, չի կարողանում դիմադրել, սողոսկում է միջանցք ու մնում նախասրահում`սառնության մեջ, դռան ետևում, լսելով` շունչը պահած: եթե լսում է այն, ապա այլևս չի համարձակյվում հեռանալ, քարանալով` անորոշ վախի մեջ:
Ավելի վատ է սակայն, երբ ամեն ինչ լուռ է.այդ դեպքում ինչպե՞ս բացառել, որ եթե նորից գնաս պառկելու, հենց այդ պահին աղմուկը չի վերսկսվի:
Արդ, որքա՜ն տարօրնակ է կյանքը: Չկարողանալ գանգատվել, դարմանների դիմել, ոչ էլ գտնել մի բացատրություն , որը բավարարություն տար հոգիներին: Ու չկարողանալ նաև համոզել ուրիշներին` մյուս բնակարաններից, որոնք այդ մասին չգիտեն: Բայց ի վերջո, ի՞նչ է այդ կաթիլը, -հարցնում են նյարդայնացնող անկեղծությամբ: Չլինի՞ մուկ է: Եվ կամ գո՞րտ, որը դուրս է եկել նկուղներից: Դե, չէ՛, ա՛յ մարդ:

Եվ կամ -պնդում են նրանք -գուցե դա այլաբանությո՞ւն է: Դրանով ուզում են խորհրդանշել մա՞հը, կամ էլ ինչ-որ փորձա՞նք: Եվ կամ տարիներ՞ը, որ թռնում են: Բնավ ո՛չ, պարոնա՛յք.դա կաթիլ է պարզապես, միայն թե կաթիլ, որը վեր է ելնում աստիճաններով:
Կամ էլ, այդ կերպ ուզում են ներկայացնել մեր երազներն ու քիմեռնե՞րը, անրջային ու հեռավոր երկրնե՞րը, ուր ապրում են երջանիկ: Կարճ ասած, ինչ-որ բանաստեղծական մի բա՞ն: Բնա՛վ ո՛չ:
Միգուցե, էլ ավելի հեռու վայրեր` աշխարհի ծայրին, որոնց երբեք չենք հասնի:
-Դե, չէ՛,-ասում եմ ձեզ,- դա կատակ չէ, ու այստեղ ոչ մի կրկնակի իմաստ չկա, խոսքն, ավա՜ղ, ջրի մի կաթիլի մասին է, որը գիշերները բարձրանում է աստիճաններով: Տի՛կ, տ՛իկ, անըմբռնելիորեն, աստիճան առ աստիճան: Դրա համար էլ վախենում են:

Իտալերենից թարգմաներ Գառնիկ Մելքոնյանը:

Աղբյուրը՝  Դինո Բուցատի