ՄՀԵՐ ԲԵՅԼԵՐՅԱՆ | Հրաժեշտ Մերինեին

Բարի լույս, Մերինե: Թիթիզ Մերինե: Աչքդ չբացած` զգում ես, որ կողքիդ է: Չգիտես, թե ով է, դեռ չես պարզել, միայն գիտես, որ ամեն գիշեր քեզ հետ անկողին է մտնում, իսկ առավոտները հիանում վերմակի տակից ասես պատահաբար ելած ոտքովդ: Գիտի, որ գեղեցկությունը գրավում է անկատարությամբ, և ձգող է միայն մասնակի մերկությունը: Գիտի, որովհետև ուրիշների նման չէ, որովհետև քո ընտրյալն է: Մատը սահում է վզիդ վրայով, շոյում ուսդ: Աչքերդ բացում ես ու տեսնում ճանճին, որ վզիդ վրայով իջել է ուսիդ: Նայել պետք չէ: Փակիր աչքերդ, և կաշվովդ կզգաս նրա շնչառությունը: Մի կարծիր, թե քամին է փչում բաց պատուհանից: Հավատա նրան, հավատա, որ կողքիդ է: Նայում ես հայելու մեջ` ժպիտիդ, որը նրան խելքահան է անում: «Քեզ ամեն օր իմ ժպիտից կնվիրեմ», – ասում ես ու ձգվում անկողնու մեջ: Վեր կաց, սիրունիկ, վեր կաց, աղունիկ, հայրդ սպասում է, թե երբ պիտի ելնես, որ համբուրի քեզ աշխատանքի գնալուց առաջ:

–Բարի լույս, իմ սիրուն աղջիկ:


–Բարի լույս, պա:


Հայրդ երջանկությունից փայլում է: «Մենակ դու ես ինձ հասկանում», – մտածում ես դու, երբ հայրդ պինդ գրկում է քեզ: Մորդ հայացքում հպարտությունից բացի` տագնապ կա` տեսնես մի կարգին տղայի կհանդիպի՞…


–Կեր, աղջիկս, – ասում է մայրդ ու համբուրում քեզ:


Բոլորը քեզ երես են տալիս: Մտածում ես, որ այնքան էլ վատ բան չէ ընտանիքի միակ երեխան լինելն ու միանգամից քեզ մեղավոր ես զգում փոքրիկ եղբորդ հանդեպ, որը, ճիշտ է, չի ծնվել, բայց կա, միշտ զրուցում եք, վիճում, և դու առանց նրա արդեն չես կարող ապրել:


–Չեմ ուզում, – ասում ես նեղացած ու մի կողմ հրում ափսեն:


–Մերին, չսկսես, – ասում է մայրդ կարմրելով, հետո կծում է ներքևի շուրթն ու ծիծաղում: Ինչ գեղեցիկ է այդ պահին: Տարօրինակ խանդ ես զգում մորդ հանդեպ. կարծում ես, թե սիրելիդ անպայման կսիրահարվեր նրան, եթե մի օր տեսներ այդպես ծիծաղելիս:


–Պիտի սկսեմ: Էնքան պիտի ասեմ, մինչև ինձ ապերիկ բերեք, – ու նեղացած մռութ ես անում, որպեսզի շեղես սիրելիիդ ուշադրությունը մորիցդ դեպի քեզ:


–Ամոթ է, աղջի, հերդ կլսի, – ու մայրդ ափերով փակում է շիկնած այտերը:


–Հերը ամեն օր լսում է: Մտածելու բան է, – ասում է հայրդ սենյակ մտնելով, համբուրում է ձեզ ու տանից դուրս գալիս:


«Եթե մտածելուց երեխա ծնվեր, հիմա ես միլիոն երեխա կունենայի, – մտածում ես բարկացած, – ոչ էլ համբուրելուց է երեխա ծնվում: Ի՞նչ անեմ, պոռնո ամսագրե՞ր բերեմ սրանց: Ամոթ է: Ավելի լավ է` կասետներ, որ կարգին բան հասկանան: Բայց կիմանան, որ ես եմ բերել, համ էլ` զզվում եմ էդ կասետներից: Դրանցից հետո ախորժակս փակվում է»:


Առանց նախաճաշելու տանից դուրս ես գալիս, վազելով իջնում աստիճանները, որովհետև վստահ ես, որ այսօր, հենց այսօր պիտի գտնես նրան, եթե հավատաս ու շատ ուզենաս` անպայման կգտնես, և գուցե պարզվի, որ ամեն օր նրա պատուհանի տակով ես անցել, կամ հանդիպել նրան ձեր տնից ոչ հեռու գտնվող սրճարանում ու չես նկատել, որովհետև ուրիշ աղջկա հետ է եղել… Կտրուկ կանգ ես առնում. այդ միտքը քեզ ֆիզիկական ցավ է պատճառում: «Հնարավոր չէ,– շշնջում ես ու մորդ պես կծում շրթունքդ, – դու իմն ես: Կսպանեմ քեզ, եթե ինձ դավաճանես: Կամ ուրիշի հետ կլինեմ ու քեզ կպատմեմ, որ չկարողանաս ներել քեզ: Կսպանեմ քեզ, լսո՞ւմ ես»: Դե իհարկե լսում է. պարզապես թաքնվում է, միշտ կարողանում է փախչել քեզանից, բայց մինչև ե՞րբ պիտի փախչի: Այսօր կբռնացնես նրան: Քեզ միայն նա է պետք: Դպրոցի բոլոր տղաները սիրահետում են քեզ, իսկ ովքեր անտարբեր են ձևանում, փորձում են գոնե այդպես գրավել ուշադրությունդ, բայց դու բոլորի հանդեպ անտարբեր ես: Ընդամենը 16 տարեկան ես, բայց ամեն օր ձեր տան դուռը թակում են տարբեր ծանոթ–բարեկամներ` խնամախոսի, իսկ դու ամեն անգամ փակվում ես քո սենյակում: «Զզվում եմ դրանցից, ատում եմ»: Չէ, ավելի շուտ ձանձրացել ես: «Հա, ձանձրացել եմ, քեզանից էլ եմ ձանձրացել», ու լեզու ես ցույց տալիս: Անցորդները ժպտում են, բայց դու ուշադրություն չես դարձնում, որովհետև արդեն վարժվել ես, որ տարեցները քեզ նայելիս ժպտում են, հատկապես տղամարդիկ: «Զզվում եմ դրանցից: Փչացած քյաֆթառներ… իմպոտենտներ»: Մերինե, քեզ չի սազում էդպես խոսել: «Հերիք է խելք սովորեցնես, արդեն զզվեցրել ես: Քեզ սրբի տեղ ես դրել»: Ես սուրբ չեմ, քո երազն եմ, այն տղան, որ առավոտները քեզ արթնացնում է` մեղմ շոյելով վիզդ: Ինձ մեղադրելն անիմաստ է, որովհետև դու ես իմ հեղինակը, Մերինե: Ոչ անթերի եմ, ոչ էլ արատավոր, ուղղակի քո երազն եմ: Չնայած` երևի մի քիչ փչացած եմ: Օրինակ` երբ լեզուդ հանեցիր, ես պատկերացրի, թե ոնց այն կուլ կտայի»: «Ֆու: Հիմա հետ կտամ»,– ու մատդ բերանդ ես մտցնում` իբր ուզում ես հետ տալ: Հըմմմ: Կարծում եմ` քեզ դա դուր կգար: Հաստատ դուր կգար: «Դու էդպե՞ս ես համբուրվում», – ու միանգամից լրջանում ես, ասես իմ պատասխանից կախված է ճակատագիրդ: «Տարբեր, նայած, թե ում եմ համբուրում»: «Ատում եմ քեզ… յախք, ոնց եմ ատում», – գոռում ես ու վազում, ասես փախչում ես ինձանից: «Սպասիր, Մերինե, էդ ո՞ւր ես վազում», –հարցնում է համադասարանցիդ` թևիցդ բռնելով: «Քե՞զ ինչ: Այսինքն… հենց քեզ էի փնտրում: Պաչի’ր ինձ»: Տղան ապշած նայում է քեզ, հետո դողալով մոտեցնում է շուրթերն ու համբուրում է այտդ: «Էդ է՞ր պաչածդ, – ասում ես կատաղությունից դողալով ու ինչ–որ դաժան բան անելու ցանկություն ես զգում, – էլ աչքիս չերևաս: Գնա պաչվել սովորիր, դեբիլ»: Խեղճ դեբիլը երկար նայում է հետևիցդ` մտքում սերտելով տղայի առաջին սիրո դասերից մեկը: «Ի՞նչ դաս: Կամ սիրում ես, կամ` չէ: Ոչ մի դաս էլ չկա: Ուղղակի հետաքրքիր է, թե ինչ ախմախություն կասես»: Դասն այն է, որ ոչ մի աղջիկ արժանի չէ պատանի տղայի սիրուն: Նրա պատկերացրած աղջիկը միշտ ավելի անարատ է լինում, քան կա իրականում: «Չգիտեմ, թե տղաներիդ մոտ ոնց է, բայց դու արժանի ես իմ սիրուն: Իմ միակ սերն ես»: Մերինե, աղջիկս, ախր դու ինձ չես ճանաչում, կարող է` քո ասած փչացած քյաֆթառ իմպոտենտներից եմ: «Ձենդ կտրի, կսպանեմ», – ու բարկացած կանգ ես առնում: Կրակի կտոր ես, այ ախչի: Էս կյանքը քո համար չի, անուշս, մեղք ես: Կտրուկ շրջվում ես ու քայլում Հանրապետության հրապարակի կողմը: Ո՞ւր ես գնում, սիրուն աղջիկ: Չես պատասխանում, քեզուքեզ ժպտում ես, իբր` կռահիր, թե ուր եմ գնում, իբր` պարզ չի՞, որ Իսահակյանի գրադարան եմ գնում: Բայց ես հիմա գրադարանում չեմ, Մերինե: Հասկացիր, ես քո գլխի մեջ եմ: Էդ դու´ ես ուզեցել, որ ես առավոտները Իսահակյանի գրադարանում լինեմ: «Չես խաբի, – կլկլացնում ես կոկորդով ու կրկնում, – չես խաբի, չես խաբի»: Վայ Մերինե, իմ խելառ աղջիկ: «Վերջացրու, հերիք է քեզ բիձու տեղ դնես»: «Ես բիձա չեմ», – ասում է անցորդը, բայց դու նրան չես նայում, քեզ հետաքրքիր չէ ոչ նրա տարիքը, ոչ արտաքինը. ուզում ես, որ քեզ համար էդպես էլ մնա` պարզապես անցորդ: Երբ իմ մասին ես մտածում, քեզ համար բոլորն են պարզապես անցորդներ: Ինչ վերաբերում է տարիքիս, բիձա չեմ, բայց տասներկու տարի քեզանից մեծ եմ: «Ուրեմն` 28 տարեկան ես», – ասում ես խորհրդավոր, նույնիսկ մի տեսակ վախեցած: Հետո, որպեսզի ավելի ընկալես, կանգ ես առնում ու մատիկովդ օդում գրում ես 28: «Ինչի՞ երբեք չէի մտածել, որ 28 տարեկան ես: Ես պիտի զգայի դա: Ներիր ինձ, իմ սեր», – ու աչուկներդ լցվում են: Էդպես չի կարելի ապրել, Մերինե: «Իրականությունների միջև՞… ինչի չէ՞ որ»: Որովհետև դա խելագարություն է, դու պիտի ապագայիդ մասին մտածես: Ժպտում ես ու կոկետորեն շտկում մազերդ. խորամանկ ժպիտ է: Աչքիս` մտքիդ մի բան կա, Մերինե: «Հիմա ես կգամ գրադարան (գիտեմ` էնտեղ ես), ու էն ժամանակ կտեսնենք, թե մեզանից ով է խելագարը»: Որ մի բան սիրուն գլխիկդ մտցրիր, էլ վերջ, մինչև չանես, չես հանգստանա: Վստահ ես, որ հիմա, գրադարանում նստած մտովի զրուցում եմ քեզ հետ, ու մտքովդ էլ չի անցնում, որ գուցե ամուսնացած եմ: Հը՞, Մերին: Մի նայիր` մատիս հո մատանի չկա: «Պրոբլեմ չկա, կբաժանվես, – ասում ես ուրախ կչկչալով, – կամ կսպանեմ էդ փողոցայինին, ընտրիր»: Ամոթ, Մերինե, բա երեխանե՞րը: Նրանց էլ ե՞ս սպանելու: Շուրթդ կծում ես. էդ մասին չէիր մտածել: «Չէ, էրեխեքը թող ապրեն: Կտեսնես, թե նրանց համար ինչ լավ մամա կլինեմ»: Հըմմմ: Համառ աղջիկ: Ախր ո՞ւմ, ի՞նչ ես ուզում ապացուցել: «Ուզում եմ քեզ ապացուցել, որ կաս: Համ էլ, եթե մի անգամ էլ հըմմմ արեցիր, փողոցի մեջտեղում շրջազգեստս կբարձրացնեմ»: Հըմմմ: Չէ, չէ, կատակ արի: Հավատում եմ, քեզանից հավատում եմ: Բայց չեմ սիրում, երբ աղջիկները վերջնագրերով են խոսում: «Եթե ինձ մեկ անգամ էլ ուրիշ աղջիկների հետ համեմատես…»: Մերինե, Մերինե, միայն քեզ ես լսում: Ախր անմտություն է արածդ: Բայց էլ չես լսում: Վազում ես քո երազին ընդառաջ: Առանց լուսարձակին նայելու անցնում ես փողոցը. զգու¯յշ, Մերինե: «Թքած: Ինձ չհրամայես: Էղա՞վ: Կնկադ ու դեբիլ էրեխեքիդ կհրամայես, էղա՞վ»: Աչքերդ լցվում են. նեղացած ես, ահավոր նեղացած, բայց դեռ չես պարզել` քեզանի՞ց, թե՞ ինձանից, և, երբ պարզում ես, որ մեղավորը դու ես, սկսում ես երեխայի պես բարձր լացել ու կրկնել. «Ներիր, ներիր ինձ, իմ սեր»: Մանկապարտեզ: Քեզ պետք է մանկապարտեզ տանել: Բայց եթե իմանայիր` ինչ լավն ես, երբ լացում ես, ինչ նուրբ են մատներդ, որոնցով սրբում ես արցունքներդ: «Գիտեմ, – ասում ես քիթդ քաշելով, – ես քեզ համար եմ ստեղծված: Դեռ չե՞ս հասկացել: Ինչ էլ անեմ, դուրդ գալու է: Եթե փողոցում շրջազգեստս բարձրացնեի, էլի դուրդ կգար»: Հա, երևի: «Հավանո՞ւմ ես կարմիր մինիս: Քո պատվին եմ հագել, որ սիրուն ոտքերիս նայես ու չկշտանաս: Թող բոլորը քեզ նախանձեն, երբ միասին զբոսնենք»: Վերջապես մոտենում ես գրադարանի դռանը: «Չգնաս, խնդրում եմ, սպասիր ինձ»: Ո՞ւր պիտի գնամ: Նստած եմ երկրորդ հարկի ընթերցարանի անկյունում, բաց պատուհանի մոտ: «Մենակ` էս անգամ բռնացնեմ քեզ: Գիտե՞ս` քանի անգամ եմ եկել: Արդեն ինձ ճանաչում են: Աշխատողներին ասել եմ, թե ամուսինս ես, թե խանդում եմ, իսկ երբ խնդրել են նկարագրել, նկարագրել եմ` ինչպես պատկերացրել եմ: Անունդ էլ եմ հորինել»: Հետո՞, ի՞նչ անուն ես ինձ դրել: «Դմբո, ո՞նց չես կռահում: Մերինե, Մհերինն է, ուրեմն` անունդ Մհեր է»: Չի բացառվում: «Հաստատ գիտեմ: Թե չէ` անունս Մերինե չէր լինի: Ախր շատ դմբոն ես»: Մոտենում ես ընթերցասրահի բաց դռանը ու շունչ պահած կանգ առնում մուտքին: «Մտքովս մի բան անցավ: Երբ գալիս էի, հրապարակի ժամանակով 13:35 էր: Խնդրում եմ, նայիր ընթերցասրահի պատի ժամացույցին ու ասա ինձ ժամը»: Դու շատ խելացի ես, Մերինե: Սկսում ես կռահել: Ես չէի ուզում քեզ ասել, բայց դու ինքդ կռահեցիր: Հիմա 16.50 է, տասը րոպեից գրադարանը փակվելու է: «Լռիր, պետք չի»: Դու մոտենում ես գրադարանավարուհուն ու ինչ–որ գիրք ես պատվիրում: Պատուհանի կողմը չես նայում: Մոտենում ես անկյան մոտ դրված աթոռին: Պատուհանը բաց է: «Նորից խաբեցիր ինձ», – շշնջում ես ու հոգնած ընկնում աթոռին: Ուժերդ լքում են քեզ. հիմա միայն մի բան ես ուզում` քնել: Քնիր, սիրուն Մերինե: Բայց դու համառ աղջիկ ես, պայքարում ես, կծում ես շուրթդ, որ չքնես:Պայուսակիցդ հանում ես դպրոցական տետրակդ, մի էջ ես պատռում ու գրում. «Ներիր, իմ սեր, ես նորից ուշացա: Հիմա նստած եմ քո աթոռին. կխնդրեմ գրադարանավարուհուն, որ սա փոխանցի քեզ: Ամեն օր կգամ, մինչև քեզ չհանդիպեմ: Եթե ինձանից խուսափում ես, երևի այդպես է պետք», – հետո մտածում ես ու ջնջում «երևի այդպես է պետք» բառերը: Դու գիտես: Ինձ քեզանից ոչինչ պետք չէ: Որ կաս, արդեն ինձ բավական է, իմ երազ: Մտածում ես` էլ ինչ գրես, բայց հայացքդ շաղվում է: Դե, մի դիմադրիր, տրվիր քնին: Աչքերդ փակվում են, ու քնում ես նամակիդ վրա: Մերինե, խենթ աղջիկ: Գրադարանավարուհին ոչ մի նամակ էլ ինձ չի տա: Մի՞թե դեռ չես հասկացել, որ տարբեր երազներից ենք: Կարևոր չէ, թե ով է ում երազը, կարևորն այն է, որ երբեք չենք հանդիպի. ոչ գրադարանում, ոչ փողոցում, երբեք, հասկանո՞ւմ ես: Դու դեռ 16 տարեկան ես ու դեռ չես հասկանում դա, չես համակերպվում, ինչպես ես չէի համակերպվում քո տարիքում: Մնաս բարով, Մերինե, և բարի գալուստ, ութժամյա աշխատանքային օր, ճանապարհատրանսպորտային օրենքներ, սոցիալ-տնտեսական հիմնահարցեր ու բարոյաքաղաքական հիմնախնդիրներ, անքուն գիշերներ ու անարթուն առավոտներ, գների գերաճ ու ապրանքների սղաճ, պարենային զամբյուղի նվազում, անհուսալիորեն իրար նմանվող օրեր, ծույլ, տանջալի անցնող ժամեր և րոպեներ` վզիդ վրայով դանդաղ սահող սղոցի ատամիների նման, լուրերի երեկոյան թողարկումներ և առավոտյան թերթեր, մամուլ` ընդդիմադիր և ոչ այնքան, խանդ, նախանձ, համատարած չուզողություն, երկար բաժակաճառեր, երկար խոստումներ, կարճ դադարներ մենության վայրկյանների համար, երբ թվում է, թե ուր որ է` կհիշեմ քեզ ու կհիշեի, առաջվա նման կխոսեի հետդ, բայց ժամանակ չունեմ, երազի համար արդեն չունեմ ժամանակ: Չէ, աղջիկս, երբ արթնանաս, ես արդեն չեմ լինի, էլ չեմ խոսի քեզ հետ: Մի փնտրիր ինձ, ես էլ քեզ չեմ փնտրելու: Դու հրաշք ես, երազ, ուրեմն` մնա երազում, ուրեմն` մի էլ արթնացիր, քնիր իմ աթոռին, գրադարանում, որի պատի ժամացույցով այլևս քեզ համար 13:35-ն է: Մնաս բարով, խենթ աղջիկ, չեղած աղջիկ: Մնաս բարով, Մերինե: